Tuinhier Tip!

Combinatieteelt

Wat is combinatieteelt?

Combinatieteelt is het naast elkaar planten van groenten, kruiden of bloemen die elkaar versterken of elkaars plagen afweren. Zo kun je op een natuurlijke manier gezonder telen, meer oogsten en ziektes of plagen verminderen — zónder chemische bestrijdingsmiddelen.

Voordelen van combinatieteelt

• Minder plagen en ziektes
• Betere groei en smaak
• Betere benutting van de ruimte
• Verbetering van de bodemkwaliteit
• Aantrekken van nuttige insecten

Goede combinaties in de moestuin

Waarom zijn goede buren belangrijk zijn in de moestuin? In de moestuin heeft elke plant zijn eigen voorkeuren, net zoals mensen. Sommige groenten groeien beter wanneer ze naast bepaalde andere soorten staan – deze noemen we 'goede buren'. Ze kunnen elkaar helpen door bijvoorbeeld plagen op afstand te houden, voedingsstoffen beter te benutten of elkaar te beschermen tegen ziekten.

Hier is een handige tabel met combinatieteelt in de groentetuin, waarin goede buren worden weergegeven:

Groente	Goede buren
Aardappel	Afrikaantjes, dille, bonen, erwten, knoflook
Aardbei	Peterselie, knoflook, prei, radijs, ui, sla, spinazie, Goudsbloem
Andijvie	Koolsoorten, prei, tomaat, venkel
Asperge	Komkommer, sla, peterselie, tomaat
Biet	Dille, knoflook, komkommer, koolsoorten, ui
Bloemkool	Dille, oregano, bonen, selderij
Brocolli	Dille, oregano, bonen, selderij, salie, rozemarijn, dille, kamille, rode biet, wortel, boon, erwt
Bok choy	Wortelen, ui, knoflook, spinazie, radijs, basilicum, munt
Boerenkool	Andijvie, aardappel, biet, dille, erwten, kamille
Bonen	Aardappel, aardbei, erwten, tomaat
Broccoli	Dille, oregano, bonen, selderij, salie, rozemarijn, dille, kamille, rode biet, wortel, boon, erwt
Courgette	Maïs, Oost-Indische kers, stokboon, ui, sla
Erwten	Biet, bonen, courgette, dille, komkommer, koolsoorten
Prei	Wortelen, uien, knoflook, selderij
Sla	Afrikaantjes, knoflook, uien, tijm, rozemarijn
Tomaat	Basilicum, afrikaantjes, wortelen, ui
Ui	aardbeien, bieten, bonenkruid, dille, kamille, komkommers, witlof,wortel
Venkel	Dille, prei, rapen, salie en selderij
Wortelen	Prei, uien, knoflook, dille

Aardappel

• Goede buren: Framboos, komkommer, pompoen, ui, tomaat, zonnebloem, selderij, kamille, rozemarijn, Goudsbloemen (tegen aaltjes), maïs, Afrikaantjes, dille, bonen, erwten, knoflook
• Waarom: Afrikaantjes weren aaltjes, dille trekt nuttige insecten aan. Bonen en erwten binden stikstof in de bodem, wat de aardappel ten goede komt. Coloradokever kan de geur van bonen niet verdragen. Knoflook tegen de slakken en werkt schimmelwerend. Aardappelen en maïs zijn goede buren in de moestuin omdat ze elkaar niet beconcurreren om voedingsstoffen en elkaar zelfs kunnen helpen groeien. Maïs biedt schaduw aan de aardappelen, wat kan helpen om de bodem vochtig te houden en onkruidgroei te verminderen. Daarnaast kunnen aardappelen bepaalde plagen afweren die maïs kunnen aantasten. Dit soort combinatieteelt zorgt voor een gezondere en productievere tuin.

Aardbei

• Goede buren: Peterselie, knoflook, prei, radijs, ui, sla, spinazie, goudsbloem
• Waarom: Knoflook en ui houden schadelijke insecten zoals de aardbeikever op afstand. Peterselie verbetert de smaak. Radijs, sla en spinazie groeien snel en concurreren niet met de aardbei. Knoflook beschermt de aardbeien tegen een schimmel aantasting. De heldergele bloemen van de goudsbloem trekken nuttige insecten aan, zoals lieveheersbeestjes en zweefvliegen, die helpen bij de bestuiving en het bestrijden van plagen.

Andijvie

• Goede buren: Koolsoorten, prei, tomaat, venkel
• Waarom: Koolsoorten hebben een diepere wortelstructuur en gebruiken andere bodemlagen. Prei en venkel weren bladluizen. Tomaat biedt wat schaduw op warme dagen, wat bitter worden van andijvie tegengaat.

Asperge

• Goede buren: Komkommer, sla, peterselie, tomaat
• Waarom: Deze planten wortelen op verschillende dieptes en concurreren niet. Tomaat en peterselie weren schadelijke insecten. Sla groeit snel en beschermt de bodem tegen uitdroging.

Biet

• Goede buren: Dille, knoflook, komkommer, koolsoorten, ui
• Waarom: Dille en knoflook weren bladluizen. Komkommer biedt schaduw. Koolsoorten profiteren van de bodemsamenstelling die bieten verbeteren. Ui helpt tegen bodemschimmels.

Bok choy

• Goede buren:Wortelen, ui, knoflook, spinazie, radijs, basilicum, munt
• Waarom: Wortelen halen andere voedingsstoffen uit de bodem. Ui en knoflook werken als natuurlijke afweer tegen schadelijke insecten. Spinazie heeft vergelijkbare voedingsbehoeften en groeit goed in de schaduw van bok choy. Radijs groeit snel en helpt de grond luchtig te houden. Kruiden zoals basilicum en munt werken als natuurlijke insectenwering.

Bloemkool

• Goede buren: Dille, oregano, bonen, selderij
• Waarom: Dille trekt sluipwespen aan die rupsen bestrijden. Oregano lokt nuttige insecten. Bonen fixeren stikstof. Selderij maskeert de geur van bloemkool, wat koolvlieg afschrikt.

Boerenkool

• Goede buren: Andijvie, aardappel, biet, dille, erwten, kamille
• Waarom: Kamille versterkt de smaak en stimuleert de groei door nuttige stoffen in de grond af te geven. Dille trekt nuttige insecten aan. Biet en andijvie concurreren niet qua worteldiepte. Erwten voegen stikstof toe aan de bodem. Andijvie heeft vergelijkbare bodem- en voedingsbehoeften, terwijl aardappelen de grond losser kunnen maken, wat boerenkool helpt om sterkere wortels te ontwikkelen. Bieten hebben een diepe wortelgroei, terwijl boerenkool oppervlakkigere wortels heeft.

Bonen

• Goede buren: Aardappel, aardbei, erwten, tomaat
• Waarom: Bonen zijn stikstofbinders, wat de bodem voedt voor de andere planten. Tomaten profiteren van de bodemverrijking. Aardbeien kunnen profiteren van de schaduw die bonen bieden, vooral op warme dagen.

Broccoli

• Goede buren:Dille, oregano, bonen, selderij, salie, rozemarijn, dille, kamille, rode biet, wortel, boon , erwt
• Waarom: Sterk geurende kruiden als salie en rozemarijn weren koolvlieg en rupsen. Kamille bevordert plantgezondheid. Selderij maskeert geur van broccoli. Rode biet, wortel, boon en erwt zijn ook goede buren omdat ze elkaar niet hinderen en bijdragen aan een gezonde bodem.

Courgette

• Goede buren: Maïs, Oost-Indische kers, stokbonen, ui, sla
• Waarom: Maïs geeft steun of schaduw. Oost-Indische kers lokt luizen weg van courgette. Stokbonen verrijken de bodem met stikstof. Ui helpt tegen schimmel. Sla kan profiteren van de schaduw die courgetteplanten bieden, terwijl courgette geen nadelige effecten ondervindt van sla.

Erwten

• Goede buren: Biet, bonen, courgette, dille, komkommer, koolsoorten
• Waarom: Erwten verrijken de bodem met stikstof. Koolsoorten profiteren daarvan. Dille trekt nuttige insecten aan. Courgette kruipt en benut zo een andere ruimte dan klimmende erwten.

Prei

• Goede buren: Wortelen, uien, knoflook, selderij
• Waarom: Prei heeft een sterke geur die schadelijke insecten zoals de wortelvlieg kan afweren, waardoor wortelen beter beschermd blijven. Tegelijkertijd kunnen wortelen helpen om de grond los te houden, wat gunstig is voor de groei van prei. Ui en knoflook hebben afwerende geuren. Selderij maskeert de geur van prei.

Sla

• Goede buren: Afrikaantjes, knoflook, uien, tijm, rozemarijn
• Waarom: Sterk geurende planten weren bladluizen. Afrikaantjes bestrijden aaltjes. Sla groeit snel en heeft weinig concurrentie met deze kruiden.

Tomaat

• Goede buren: Basilicum, afrikaantjes, wortelen, ui
• Waarom: Basilicum verbetert de smaak en houdt vliegen weg. Afrikaantjes weren nematoden. Wortelen gaan dieper, waardoor er geen concurrentie is. Ui helpt tegen schimmels.

Ui

• Goede buren: aardbeien, bieten, bonenkruid, dille, kamille, komkommers, witlof, wortel
• Waarom: De ui beschermt de wortel tegen de wortelvlieg en aardbeien tegen de aardbeienkever. Bonenkruid en dille kunnen helpen bij het afweren van plagen. Bieten en komkommers groeien hebben geen concurentie metb uien, omdat ze geen voedingsstoffen met elkaar concurreren. Kamille stimuleert de groei van uien en verbetert hun smaak. Witlof heeft geen negatieve invloed op uien.

 

Wortelen

• Goede buren: Prei, uien, knoflook, dille, afrikaantjes
• Waarom: Prei verjaagt wortelvlieg, terwijl wortel preivlieg weert: goede wisselwerking. Dille versterkt smaak en trekt nuttige insecten. Afrikaantjes weren de wortelvlieg door de geur.
• Extra tuinhier tip
  Soms werkt niets beter dan een oud trucje. Witte peper over wortelloof strooien kan helpen om ongewenste bezoekers zoals katten, slakken of insecten op afstand te houden. Een natuurlijk middeltje, rechtstreeks uit opa’s tuingeheimen.
  

Slechte combinaties (liever vermijden)

Niet alle planten passen goed bij elkaar. 'Slechte buren' kunnen elkaars groei belemmeren, gevoeligheid voor ziekten vergroten of met elkaar concurreren om water en voeding. Door rekening te houden met combinatieteelt – het bewust plannen van welke groenten je naast elkaar zet – kun je op een natuurlijke manier zorgen voor een gezondere, sterkere en productievere moestuin.

Slechte buren in de groentetuin – wat werkt juist niet samen?

Bij combinatieteelt denken we vaak aan goede buren die elkaar versterken. Maar minstens zo belangrijk is het om te weten welke planten elkaar juist in de weg zitten. Sommige groentesoorten concurreren te sterk om voeding, trekken elkaars plagen aan of scheiden stoffen uit die de groei van hun buur vertragen. Hieronder leggen we per groente uit welke combinaties je beter kunt vermijden – en vooral waarom.

Groente	Slechte buren
Aardappel	Tomaat, komkommer, pompoen, zonnebloem, koolsoorten, ui, selderij
Aardbei	Komkommer, koolsoorten, aardappelen
Andijvie	Venkel, tomaat, knolvenkel, prei en koolsoorten
Asperge	Knoflook en ui
Biet	Geen uitgesproken slechte buren
Bloemkool	Dille, oregano, bonen, selderij
Boerenkool	Aardbei, knoflook, ui, venkel, mosterd
Bonen	Ui-achtigen zoals ui, prei, knoflook en sjalot, venkel
Bok choy	Tomaten, paprika’s, aardappelen, venkel, mosterd, uien en knoflook
Boerenkool	Aardbei, tomaat, erwten, spinazie
Bonen	Bieslook, prei, knoflook, sjalot, ui, venkel
Broccoli	Aardbeien, Oost-Indische kers, tomaten en oregano
Courgette	Aardappel, komkommer
Erwten	Aardappel, uien, knoflook en prei
Prei	Bonen, erwten
Sla	Peterselie, selderij
Tomaat	Aardappel, bloemkool, venkel
Ui	Bonen, erwten
Venkel	Bonen, tomaten, aardbeien, boerenkool, broccoli en uien
Wortelen	Aardappel, koolsoorten

Aardappel

• Slechte buren: Tomaat, komkommer, pompoen, zonnebloem, koolsoorten, ui, selderij
  
• Waarom: Veel van deze planten zijn gevoelig voor dezelfde ziekten (zoals aardappelziekte of fusarium), of verstoren de bodembalans. Uien en selderij bijvoorbeeld vertragen de groei van aardappels. Komkommer en pompoen zijn concurrenten qua ruimte en voeding. Zonnebloemen kunnen de groei van aardappelen belemmeren, terwijl koolsoorten niet goed samengaan met aardappelen in combinatieteelt
  

Aardbei

• Slechte buren: Komkommer, koolsoorten, aardappelen
• Waarom: Koolsoorten trekken veel insecten aan die ook aardbeien kunnen aantasten. Komkommer heeft vergelijkbare voedingsbehoeften en belemmert de luchtcirculatie rondom aardbeien. Aardappelkevers (colaradokever) en andere plagen kunnen van aardappelen overstappen naar aardbeien.

Andijvie

• Slechte buren: Venkel, tomaat, knolvenkel, prei en koolsoorten
• Waarom: Venkel en knolvenkel scheiden stoffen af die de groei van andere gewassen kunnen remmen, waaronder andijvie. Tomatenplanten kunnen veel voedingsstoffen uit de bodem halen, waardoor er minder overblijft voor andijvie. Prei kan bepaalde plagen aantrekken die schadelijk kunnen zijn voor andijvie. Koolsoorten hebben vergelijkbare voedingsbehoeften als andijvie, wat kan leiden tot concurrentie om voedingsstoffen.

Asperge

• Slechte buren: knoflook en ui
• Waarom: Knoflook en ui gewassen kunnen de groei van asperges beïnvloeden of plagen aantrekken

Biet

• Slechte buren: geen specifieke slechte buren bekend
• Waarom: nvt

Bloemkool

• Slechte buren: Aardbei, tomaat, erwten, spinazie
• Waarom: Erwten concurreren om stikstof, spinazie om ruimte. Tomaat en bloemkool delen vatbaarheid voor schimmels. Aardbei trekt bodeminsecten aan die bloemkoolwortels kunnen aantasten.

Boerenkool

• Slechte buren: Aardbei, knoflook, ui, venkel, mosterd
• Waarom: Uien en knoflook belemmeren de groei van boerenkoolwortels. Venkel scheidt remmende stoffen uit die veel planten hinderen. Mosterd en kool trekken dezelfde plagen aan.

Broccolli

• Slechte buren: Aardbeien, Oost-Indische kers, tomaten en oregano
• Waarom: Aardbeien kunnen plagen aantrekken die schadelijk zijn voor broccoli, zoals slakken en bepaalde insecten. Oost-Indische kers trekt bladluizen aan, die zich vervolgens kunnen verspreiden naar broccoli. Tomaten hebben een hoge voedingsstoffenbehoefte en kunnen concurreren met broccoli om essentiële mineralen in de bodem. Oregano kan stoffen afscheiden die de groei van broccoli kunnen belemmeren

Bok choy

• Slechte buren: Tomaten, paprika’s, aardappelen, venkel, mosterd, uien en knoflook
• Waarom: Tomaten en paprika’s hebben andere voedingsbehoeften en kunnen bok choy verdringen. Venkel scheidt stoffen af die de groei van naburige planten kunnen remmen, inclusief bok choy. Mosterd en bok choy planten behoren tot de kruisbloemigen en kunnen elkaars groei belemmeren door concurrentie om voedingsstoffen. Uien en knoflook kunnen de groei van bok choy vertragen door stoffen die ze in de bodem afscheiden.

Bonen

• Slechte buren: Bieslook, prei, knoflook, sjalot, ui, venkel
• Waarom: Ui-achtigen remmen de ontwikkeling van bonen. Venkel onderdrukt de groei van andere planten via stoffen in zijn wortels.

Broccoli

• Slechte buren: Oost-Indische kers, tomaat, oregano
• Waarom: Aardbeien kunnen plagen aantrekken die schadelijk zijn voor broccoli, zoals slakken en bepaalde insecten. Oost-Indische kers trekt bladluizen aan, die zich vervolgens kunnen verspreiden naar broccoli. Tomaten hebben een hoge voedingsstoffenbehoefte en kunnen concurreren met broccoli om essentiële mineralen in de bodem. Tomaat en broccoli delen risico op schimmelziekten. Oregano kan stoffen afscheiden die de groei van broccoli kunnen belemmeren. Oregano en Oost-Indische kers kunnen door hun sterke geur bestuivers en nuttige insecten afschrikken.

Courgette

• Slechte buren: Aardappel, komkommer
• Waarom: Aardappel en courgette concurreren sterk om voeding. Courgette en komkommer behoren tot dezelfde familie en kunnen elkaars ziektes versterken, zoals meeldauw.

Erwten

• Slechte buren: Aardappel, ui, knoflook
• Waarom: Uien en knoflook verstoren de stikstofbinding van erwten. Aardappels concurreren om dezelfde voedingsstoffen in de bodem.

Koolgewassen

• Slechte buren: aardbeien, tomaten, venkel en mosterd
• Waarom: Aardbeien kunnen schimmelziekten verspreiden. Tomaten concurreren met koolgewassen om voedingsstoffen en kunnen de groei van kool vertragen. Venkel scheidt stoffen af die de groei van koolgewassen kunnen remmen. - Mosterd kan de bodem uitputten en de ontwikkeling van koolgewassen verstoren.

Prei

• Slechte buren: Bonen, erwten
• Waarom: Bonen en erwten brengen stikstof in de bodem, maar prei houdt juist van stabiele, niet te stikstofrijke grond. Ze belemmeren elkaars groei.

Sla

• Slechte buren: Peterselie, selderij
• Waarom: Peterselie is langzaam groeiend en kan de luchtcirculatie rond de sla verminderen, wat schimmelgroei bevordert. Selderij concurreert om dezelfde voedingsstoffen.

Tomaat

• Slechte buren: Aardappel, bloemkool, venkel
• Waarom: Aardappel en tomaat zijn beide vatbaar voor dezelfde ziekten (zoals Phytophthora). Venkel remt de groei van tomaat. Bloemkool is gevoelig voor schimmels uit dezelfde familie.

Ui

• Slechte buren: Bonen, erwten
• Waarom:Dit komt doordat uien stoffen afscheiden die de groei van bonen en erwten kunnen remmen. Bovendien kunnen bonen en erwten de bodem op een manier beïnvloeden die niet gunstig is voor uien.

Venkel

• Slechte buren: Bonen, tomaten, aardbeien, boerenkool, broccoli en uien
• Waarom: Zeer dominant: onderdrukt groei van veel buren

Wortelen

• Slechte buren: Aardappel, koolsoorten
• Waarom: Koolsoorten groeien snel en nemen veel voeding weg, wat de wortelvorming remt. Aardappel kan wortelvlieg aantrekken, een plaag die ook op wortels jaagt.

Tuinhier tips voor succes met combinatieteelt

1. Observeer je tuin – Elk seizoen is anders. Let op wat werkt.
2. Rotatie – Plant niet elk jaar op dezelfde plek (tegen bodemziektes).
3. Gebruik bloemen – Zoals afrikaantjes (tegen aaltjes) of goudsbloemen (tegen luizen).
4. Combineer hoog en laag – Zoals hoge bonen met lage sla of radijs.
5. Plan je teelt – Gebruik een combinatieteelttabel of een app.